Poradnik

Budowę można rozpocząć tylko na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, chyba że chodzi o obiekty budowlane lub roboty, które w Prawie budowlanym zostały zwolnione z obowiązku uzyskania pozwolenia. Wówczas potrzebne jest tylko zgłoszenie, które nie wymaga tak wielu dodatkowych dokumentów.

• Budowa domu – wymagane pozwolenie a gdy nie ma planu miejscowego, potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy,
• Budowa garażu – wymagane pozwolenie a gdy nie ma planu miejscowego, potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy,
• Budowa wolno stojących parterowych budynków gospodarczych, wiat i altan oraz przydomowych oranżerii (ogrodów zimowych) – wymagane zgłoszenie – jeżeli powierzchnia zabudowy nie przekracza 25 m2 i będą tylko 2 obiekty na każde 500 m 2 działki,
• Rozbiórka budynków i budowli- wymagane zgłoszenie – jeśli obiekt nie jest wpisany do rejestru zabytków oraz nie jest objęty ochroną konserwatorską – jego wysokość,jest poniżej 8 m, a odległość od granicy jest nie mniejsza niż połowa wysokości lub jeśli na budowę takiego obiektu nie trzeba pozwolenia,
• Budowa śmietnika – nie wymaga pozwolenia ani zgłoszenia (jako obiekt małej architektury w miejscach niepublicznych),
• Budowa szamba – wymagane pozwolenie a gdy nie ma planu miejscowego, potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy,
• Budowa oczyszczalni ścieków – wymagane zgłoszenie – jeśli wydajność nie przekracza 7,5 m3 na dobę,
• Budowa studni – wymagane zgłoszenie z zastrzeżeniem jeżeli studnia ma zasilać obiekt usługowy lub produkcyjny, potrzebne jest pozwolenie wodno-prawne,
• Obiekt tymczasowy niepołączony trwale z gruntem- wymagane zgłoszenie lecz obiekt musi być rozebrany lub przeniesiony w inne miejsce przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy,
• Obiekt stanowiący zaplecze budowy – nie wymagane jest pozwolenia ani zgłoszenie,
• Dobudowa tarasu, ganku, werandy, ogrodu zimowego – wymagane pozwolenie a gdy nie ma planu miejscowego, potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy,
• Budowa przyłączy – wymagane jest zgłoszenie budowlane z dołączeniem projekt Planu zagospodarowania działki z opisem technicznym przedmiotowych instalacji,
• Budowa ogrodzenia i bramy wjazdowej – wymagane jest zgłoszenie tylko dla ogrodzenia od strony dróg, ulic, placów, torów kolejowych i innych miejsc publicznych lub ogrodzenia wyższe niż 2,2 m;pozostałe nie wymagają zgłaszania,
• Budowa zjazdu z drogi na działkę – wymagane pozwolenie a gdy nie ma planu miejscowego, potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy .Jeśli jest to zjazd z drogi publicznej, konieczna jest zgoda zarządcy drogi,
• Budowa parkingu na samochody osobowe do 10 stanowisk – wymagane jest zgłoszenie,
• Przydomowy basen lub oczko wodne – wymagane jest zgłoszenie jeśli powierzchnia nie przekracza 30 m2,
• Remont dachu – wymagane pozwolenie a gdy nie ma planu miejscowego, potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy i dotyczy konstrukcji dachu, np. budowa lukarny, montaż okien dachowych natomiast jeśli dotyczy tylko wymiany pokrycia dachu to wymagane jest wówczas zgłoszenie,
• Wybicie nowego otworu okiennego lub drzwiowego w ścianie zewnętrznej – wymagane pozwolenie,
• Likwidacja otworu okiennego – wymagane zgłoszenie,
• Budowa nowych schodów zewnętrznych – wymagane pozwolenie a gdy nie ma planu miejscowego, potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy,
• Ocieplenie budynku na zewnątrz – wymagane pozwolenie jeżeli budynek jest wyższy niż 12 m a zgłoszenie jeżeli budynek ma do 12 m,
• Otynkowanie budynku na zewnątrz – wymagane zgłoszenie,
• Naprawa i malowanie elewacji- wymagane zgłoszenie,
• Budowa komina zewnętrznego – wymagane pozwolenie a gdy nie ma planu miejscowego, potrzebna jest decyzja o warunkach zabudowy,
• Wymiana instalacji c.o. – wymagane zgłoszenie,
• Wymiana instalacji elektrycznej – wymagane zgłoszenie,
• Wymiana instalacji gazu ziemnego – wymagane zgłoszenie,
• Montaż instalacji gazu płynnego i zbiornika o pojemności do 7 m3 – wymagane jest zgłoszenie oraz projekt zagospodarowania działki z opisem technicznym instalacji uzgodniony z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych,
• Wymiana instalacji wodnej i kanalizacyjnej – wymagane jest zgłoszenie,
• Wymiana grzejników – wymagane jest zgłoszenie,
• Remont kotłowni (np. wymiana kotła węglowego na gazowy) – wymagane jest zgłoszenie.

To warunek prawidłowego działania instalacji i zabezpieczenia ścian przed wilgocią. Przejście rury przez ścianę fundamentową musi zapewnić elastyczność i szczelność. Elastyczność dla uniknięcia pęknięcia przewodu podczas pracy rurociągu przy osiadaniu budynku a szczelność, aby zapobiec zamakaniu ścian fundamentowych przez wody gruntowe i opadowe. Mogą być wykonane bezpośrednio w otworze lub za pośrednictwem tulei osłonowej.

Stosowanie materiałów odpowiedniej jakości jest jednym z warunków wykonania trwałego budynku. Znajomość cech materiałów pozwala przewidzieć zachowanie samego materiału i wybudowanego obiektu podczas zmiennych warunków atmosferycznych oraz w przypadku pożaru. Podział materiałów budowlanych można przeprowadzić na kilka sposobów takich jak:

• w zależności od przeznaczenia na: konstrukcyjne, izolacyjne i instalacyjne,
• według rodzaju tworzywa: materiały kamienne, ceramiczne, betony, drewno, metale, tworzywa sztuczne itp,
• w zależności od zastosowania do wykonania elementów budynku: ścienne, stropowe, dachowe itp.

Budynki wyposażone w automatyczny system sterowania nazywane są inteligentnymi. Systemy te instalowane z myślą o oszczędności energii, zwiększeniu komfortu życia jak i znacznego zwiększenia samodzielności osób niepełnosprawnych. Inteligentny budynek ma zdolność do uczenia się, dostosowywania i szybkiego reagowania na warunki środowiska w celu zapewnienie komfortowych warunków pobytu i pracy w pomieszczeniach wewnętrznych oraz efektywnego zużycia energii poprzez :

• sterowanie ogrzewaniem,
• sterowanie oświetleniem,
• system alarmowy i monitoringu,
• system przeciwpożarowy,
• system kontroli dostępu,
• system personalizacji.

Jednym z najtańszych rozwiązań na rynku oferujący przy tym niezwykle szeroki wachlarz możliwości zapewnia system radiowy. System ten jest zaprojektowany w sposób umożliwiający jego szybką instalację zarówno w obiektach nowo wybudowanych, jak również w tych użytkowanych od dawna. Z uwagi na istniejące w systemie elementy modułowe, które można zamontować w rozdzielni i wykonać instalację mieszaną – przewodowo-radiową. W budynkach, w których istnieje już instalacja elektryczna można zbudować system w oparciu o elementy do puszek montażowych bez konieczności ingerencji w istniejącą instalację elektryczną. Bez ograniczeń. Bez kucia ścian. Swobodne programowanie z integracją urządzeń elektrycznych w taki sposób, aby stworzyć nastrojową scenę świetlną w salonie i sypialni, opuścić rolety i dopasować temperaturę wnętrza z opcją zdalnego sterowania poprzez Internet .

Kocioł gazowy kondensacyjny :

• ma niższą cenę,
• ma rozwiniętą sieć serwisową,
• jest niezawodny przy odpowiedniej eksploatacji i prowadzonej regularnie konserwacji,
• zajmuje niewiele miejsca,
• może być montowany na poddaszu,
• nie jest uciążliwy dla środowiska,
• zasilany gazem ziemnym jest tańszy w użytkowaniu,
• może być niebezpieczny przy niewłaściwej eksploatacji i braku konserwacji,
• przy zasilanym kotle gazem płynnym jest drogi w eksploatacji i wymaga zbiornika gazu ustawionego na zewnątrz budynku na płycie betonowej.

Pompa ciepła zasilana prądem elektrycznym:

• eksploatacja porównywalna do kotła,
• nie wymaga instalacji odprowadzenia spalin ani wentylacji,
• nie emituje zanieczyszczeń,
• jest zasilana energią elektryczną,
• nie potrzebuje paliwa,
• jest wysoce niezawodna przy prawidłowym wykonaniu złoża,
• wymaga dużych nakładów inwestycyjnych,
• do wykonania dobrze działającej instalacji potrzebny jest wykonawca o dużej wiedzy i doświadczeniu,
• instalacją pomp ciepła zajmuje się stosunkowo niewiele firm,
• w trakcie użytkowania wydajność instalacji z różnych przyczyn może się zmieniać,
• poziomy wymiennik gruntowy utrudnia użytkowanie działki,
• eksploatacja jest uniezależniona od dostawców paliwa.

Gazowa absorpcyjna pompa ciepła:

• gazowa absorpcyjna pompa ciepła typu powietrze woda do montażu zewnętrznego dedykowana do budownictwa jednorodzinnego. Pozwala produkować medium grzewcze do temperatury 65?C. Może być zasilana gazem ziemnym lub LPG. W układzie chłodniczym czynnikiem termodynamicznym jest R717 natomiast czynnikiem absorbującym jest woda.Pompa ciepła K18 składa się z hermetycznego obiegu typ woda – R717, wykonanego ze stali . Z tyłu urządzenia znajduje się wymiennik lamelowy,którego zadaniem jest pozyskiwanie ciepła niskotemperaturowego z powietrza. Jest on wykonany ze stali tytanowej malowanej proszkowo. Z przodu urządzenia znajduje się wentylator osiowy, zapewniający przepływ powietrza przez wymiennik lamelowy.Gazowa absorpcyjna pompa ciepła wyposażona jest w termostat STB, który zapobiega przegrzaniu się urządzenia, zawory zabezpieczające przed wzrostem ciśnienia w układzie chłodniczym, palnik nadmuchowy wykonany ze stali nierdzewnej, termostat układu spalinowego, sterownik zarządzający pracą, przepływomierz, elektrodę jonizacyjną kontrolującą obecność płomienia, zawór gazowy, wykonane z tworzywa przyłącza instalacji kominowej. Moc na palniku: 11,2 kW.Nominalna moc grzewcza: 18,9kW.Nominalne zużycie gazu ziemnego-1,2 m3/h. Zasilanie elektryczne -230 V(50 Hz).Maksymalny pobór mocy elektrycznej -280 W.Waga urządzenia -210kg.
• efektywność[%] – 169
• moc[kW] – 18,9
• moc uzyskana z odnawialnego źródła[kW] – 7,7
• maksymalna temp. wody na wyjściu[°C] – 65
• maksymalna temp. wody na wejściu[°C] – 55

Najbardziej popularnym typem ogrzewania jest ogrzewanie grzejnikowe. Grzejniki stalowe-płytowe charakteryzują się:

• niewielką bezwładność cieplną,
• szybko się nagrzewają i oddają ciepło do pomieszczenia,
• ciepło jest przekazywane przez konwekcję,
• przepływające powietrze nagrzewa się od powierzchni grzejnika,
• grzejniki zajmują miejsce a ich temperatura dochodzić może do 80°C.Ta temperatura powoduje ogrzewanie się powietrza wraz z kurzem, unoszenie się go w powietrzu i późniejsze wdychanie przez zamieszkujących,
• w przypadku dużych przeszkleń grzejniki trzeba montować na ścianach lub nóżkach co utrudnia zagospodarowanie i użytkowanie pomieszczeń.

W ogrzewaniu podłogowym czy ściennym ciepło jest oddawane do pomieszczenia przez promieniowanie. Temperatura wody zasilającej wynosi 25– 40°C, w zależności od konstrukcji i docieplenia budynku. Ogrzewanie płaszczyznowe (podłogowe lub ścienne) zapewnia:

• równomierny rozkład temperatur w pomieszczeniu,
• niską temperaturę wody zasilającej co znacznie wydłuża trwałość instalacji i sprawia, że koszt użytkowania ogrzewania podłogowego czy ściennego jest niższy niż ogrzewania grzejnikami,
• temperaturę powietrza w pomieszczeniu z ogrzewaniem podłogowym czy ściennym  o 2°C niższą niż w pomieszczeniu ogrzewanym grzejnikami. Mimo tej różnicy w temperaturach mieszkańcy odczuwają podobny komfort cieplny,
• osadzanie kurzu tylko na podłodze i mieszkańcy go nie wdychają, co jest szczególnie istotne dla osób cierpiących na alergie,
• nie zajmuje miejsca w pomieszczeniu, inaczej niż w przypadku grzejników,
• ma dużą bezwładność cieplną – dłużej się nagrzewa i powoli stygnie, co może być męczące przy nagłych zmianach temperatury zewnętrznej.

Sterownik adaptacyjny dobiera automatycznie odpowiednią ilość powietrza potrzebną do spalania paliwa na podstawie analizy pomiarów temperatury spalin. Parametry spalania dobierane są automatycznie bez żadnych działań serwisowych czy obsługowych. Sterownik został opracowany na podstawie zarejestrowanych wyników badań procesów spalania i regulacji kotła badawczego znajdującego się w firmie Elektro-System i sprawdzony w warunkach rzeczywistej eksploatacji kotła doświadczalnego zainstalowanego w domku jednorodzinnym. Oba kotły, badawczy i doświadczalny zostały dokładnie opomiarowane a wyniki pomiarów były zapisywane i obrabiane przez System VERO. System VERO to autorskie oprogramowanie firmy Elektro-System typu SCADA służące do kontroli, monitorowania, wizualizacji i archiwizacji parametrów pracy urządzeń oraz procesów przemysłowych. Badania zostały przeprowadzone w blokach tematycznych:

• ocena procesu spalania,
• badanie rozkładu temperatur w kotle i analiza spalin,
• kocioł jako obiekt regulacji,
• badanie reakcji kotła na zmiany mocy i zmiany obciążenia,
• ocena wpływu paliwa na pracę kotła,
• badanie reakcji na nagłe zmiany paliwa zarówno co do jakości (kaloryczność i spiekalność) jak i rodzaju (groszek , miał, pelet).

W wyniku badań i testów powstał adaptacyjny sterownik eCoal.pl eliminujący konieczność ingerencji użytkownika w proces regulacji pracy kotła, zarówno w fazie rozpalania kotła jak i w trakcie bieżącej eksploatacji. Ingerencja użytkownika lub serwisanta jest zbędna także w przypadkach zmiany rodzaju stosowanego paliwa.

Wentylacja grawitacyjna jest tańsza w wykonaniu w porównaniu do wentylacji mechanicznej , jest łatwiejsza w wykonaniu i wymaga jedynie wykonania kanałów wywiewnych z pionowymi kanałami wentylacyjnymi, którymi usuwane jest powietrze z pomieszczeń. Brak jest jednak kontroli nad wymianą powietrza, generowanie strat ciepła zimą a także niska wydajność w lecie. Przy wentylacji grawitacyjnej są problemy z wydajnością , spowodowaną niewystarczającym ciągiem kominowym bądź szczelną izolacją ścian i okien , która w okresie zimowym może doprowadzić do pogarszającego się mikroklimatu pomieszczeń – wysoka wilgotność, ryzyko rozwoju pleśni w sąsiedztwie okien i naroży ścian, nieodprowadzony pył i kurz w powietrzu. Zaletami systemu wentylacji wymuszonej(nawiewno-wywiewnej) jest:

• pełna kontrola nad intensywnością wentylacji,
• ciągła filtracja powietrza,
• odzysk ciepła – a co za tym idzie, oszczędność energii.

Wentylacja mechaniczna wymaga:

• większych nakładów finansowych -dużym kosztem jest centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła,
• instalacji w postaci przewodów, elementów nawiewnych i wywiewnych wraz z ich montażem oraz kosztem jej zmontowania,
• rozprowadzenia przewodów nawiewnych i wywiewnych z dodatkową przestrzenią ,którą należy przewidzieć na etapie projektowania obiektu.

Gruntowe wymienniki ciepła (GWC) to urządzenia wykorzystujące darmową energię geotermalną i gwarantujące wysoki odzysk ciepła, dzięki czemu znajdują coraz liczniejsze zastosowanie w energooszczędnych układach wentylacyjnych. Zakopane na odpowiedniej głębokości pod powierzchnią ziemi, mają za zadanie:

• wstępne ogrzanie powietrza zimą, co obniża koszty eksploatacyjne oraz zapewnia optymalną pracę rekuperatorów podczas ostrych mrozów,
• ochłodzenie i osuszenie powietrza latem, przez co można zdecydowanie poprawić mikroklimat wewnątrz pomieszczeń zapewniając uczucie przyjemnego chłodu.

Rodzaje GWC dostępne na rynku:

• przeponowe, w których istnieje warstwa oddzielająca między gruntem, a medium przepływającym w wymienniku (np. wymiennik rurowy),
• bezprzeponowe, w których powietrze ma bezpośredni kontakt z odpowiednio przygotowanym gruntem (np. wymiennik żwirowy lub płytowy).Dzięki bezpośredniemu kontaktowi z gruntem zachodzi praktycznie 100% wymiana cieplna, pozwalająca na maksymalne uzyski ciepła w zimie oraz maksymalne uzyski chłodu w lecie oraz wykorzystuje naturalną florę antybakteryjną która redukuje bakterie (86%) i grzyby (aż 97%) – wyniki potwierdzone przez niezależne badania Państwowego Zakładu Higieny,
• płytowy – zaprojektowany dla zadanego strumienia powietrza zajmuje kilkakrotnie mniejszą powierzchnię niż wymiennik rurowy co w przeciwieństwie do wymiennika żwirowego czy grzebieniowego nie potrzebuje przerw na regenerację złoża.Dzięki odpowiednio dobranej izolacji, nie ma potrzeby wykonywania głębokich wykopów a dzięki odpowiedniej konstrukcji i konfiguracji poszczególnych elementów, straty ciśnienia transportowanego powietrza są minimalne.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków, obok szamba i oczyszczalni ekologicznej (drenażowej), jest jednym z możliwych rozwiązań gospodarki ściekowej terenów nieskanalizowanych. Budowa szczelnego szamba powszechnie uważana jest za rozwiązanie nieekonomiczne z uwagi na wysokie koszty wywozu nieczystości.     Z kolei oczyszczalnia drenażowa jest rozwiązaniem niekorzystnym z ekologicznego punktu widzenia, ponieważ w zdecydowanie niższym stopniu redukuje zanieczyszczenia obecne w ściekach oraz zajmuje dużą powierzchnię działki. Natomiast z racji, że budowa oczyszczalni biologicznej jest rozwiązaniem proekologicznym istnieje możliwość dofinansowania tej inwestycji. Decydując się na budowę przydomowej oczyszczalni musimy mieć świadomość, że jakość pracy oczyszczalni zależy od:

• rodzaju technologii,
• materiału i wykonana oczyszczalni,
• montażu oraz częstotliwości wykonywania przeglądów serwisowych.

Proponowana przez firmę Traidenis-Pol przydomowa oczyszczalnia NV jest tak zwanym urządzeniem hybrydowym, oznacza to, że technologia jej pracy opiera się na połączeniu dwóch uznanych za najskuteczniejsze metod oczyszczania ścieków tj. osadu czynnego oraz zanurzonego złoża biologicznego. Osad czynny gwarantuje przydomowej oczyszczalni wysoką redukcję zanieczyszczeń, z kolei błona biologiczna osiadła na złożu zapewnia stabilną pracę, nawet w przypadku nierównomiernego dopływu ścieków czy chwilowego braku dostarczania surowych ścieków(np. okresy urlopowe). Przydomowe oczyszczalnie NV charakteryzują się prostą, szczelną i wytrzymałą konstrukcją zbiornika. Przydomowa oczyszczalnia wykonana jest z laminatu poliestrowo-szklanego i zbudowana jest z dwóch komór: komory napowietrzania wyposażonej w dyfuzor napowietrzający i złoże biologiczne oraz osadnika wtórnego. Ciągłe napowietrzanie wraz z odpowiednio zaprojektowaną objętością zbiornika oczyszczalni eliminuje konieczność stosowania osadnika wstępnego. Przydomowa oczyszczalnia NV nie posiada ani ruchomych elementów, ani automatyki. Jedynym elementem elektrycznym jest dmuchawa dostarczająca powietrze do układu. Gabaryty oraz kształt stożka hybrydowej oczyszczalni NV pozwalają na posadowienie jej nawet w najcięższych warunkach gruntowo-wodnych. Naszemu zbiornikowi niestraszne więc są wody gruntowe, czy niewielka powierzchnia działki.

Kolektory słoneczne wodne to urządzenia, które dokonują zamiany promieniowania słonecznego na ciepło. Odbiornikiem ciepła słonecznego może być ciecz lub gaz, stąd też kolektory ze względu na konstrukcję mogą być płaskie lub próżniowe. Głównym zadaniem kolektorów wodnych jest podgrzewanie wody , wspomaganie centralnego ogrzewania lub do podgrzewania wody w basenie. Jeżeli chodzi o podgrzewanie wody to kolektory słoneczne charakteryzują się sprawnością sięgającą nawet 80%. Kolektory fotowoltaiczne wykorzystują efekt fotowoltaiczny, polegający na powstawaniu prądu elektrycznego pod wpływem promieniowania słonecznego. Montowane są w grupach, które nazywa się panelami. Instalacja fotowoltaiczna produkuje prąd, który wykorzystujemy na własne potrzeby lub odsprzedajemy. Wyróżniamy dwa systemy fotowoltaiczne: off – gridowy (panele połączone z akumulatorami) i on – gridowy umożliwiający odsprzedaż pozyskanej energii (połączony z siecią). System on-grid charakteryzuje się połączeniem paneli bezpośrednio z inwerterem. Koszt systemu on-grid w przeliczeniu na watt mocy maksymalnej z reguły jest niższy niż w systemach off-grid. Ma na to wpływ brak konieczności stosowania akumulatorów, których koszt w systemie off-grid może osiągnąć nawet 40% wartości całego systemu. Dodatkowo instalacja taka jest tańsza w utrzymaniu ponieważ nie ma potrzeby okresowej wymiany baterii magazynujących. Dzięki fizycznemu połączeniu z siecią, nadwyżki energii możemy odsprzedawać po bardzo atrakcyjnych stawkach lub wykorzystać na potrzeby własne.

Klimatyzacja to proces nadawania powietrzu w pomieszczeniu określonych właściwości pożądanych ze względów higienicznych oraz ze względu na dobre samopoczucie ludzi lub też parametrów wymaganych ze względów technologicznych (np. nawilżanie, osuszanie, podgrzewanie, ochładzanie). Klimatyzacja ze względu na budowę instalacji (liczbę obsługiwanych pomieszczeń) dzieli się na:

• klimatyzację miejscową – system obejmuje pojedyncze pomieszczenia – dla pojedynczego pomieszczenia jest przeznaczony jeden układ (sprężarka montowana na zewnątrz i parownik montowany w pomieszczeniu). Przykład to klimatyzator typu split,
• klimatyzację centralną – możliwe są bardzo różne rozwiązania, ale system obejmuje cały budynek lub jego wydzieloną część.

Klimatyzacja ze względu na rodzaj czynnika transportującego chłód/ciepło dzieli się na:

• systemy powietrzne – do transportu chłodu i ciepła jest wykorzystywany strumień powietrza transportowanego przewodami wentylacyjnymi. Strumień powietrza dostarczanego do pomieszczeń znacznie przekracza minimalne wymagania higieniczne. Dzięki temu stwarza bardzo dobre warunki do rozcieńczania zanieczyszczeń emitowanych w pomieszczeniach. Wiąże się to jednak z koniecznością dostarczenia dużej ilości energii zużywanej do transportu powietrza,
• systemy powietrzno-wodne i powietrzno-freonowe – system wentylacji dostarcza powietrze świeże jedynie w ilości zapewniającej odpowiednie warunki higieniczne. Do transportu chłodu i ciepła stosowane jest inne medium (woda, gaz), które zasilają specjalne urządzenia zwane klimakonwektorami, klimakonwektorami wentylatorowymi lub belkami chłodzącymi ochładzającymi powietrze bezpośrednio w pomieszczeniach.